چه سنتوری برای شروع یادگیری مناسب‌تر است؟
یادگیریِ ساز یکی از دلچسب‌ترین کارهایی است که هر انسان در زندگی‌اش میتواند آن را تجربه کند. اولین باری که بتوانید قطعه‌ای هرچند ساده را با سازتان بنوازید، آن قدر لذت‌بخش است که شاید حتی باعث شود مسیر زندگی‌تان را به سمت موسیقی تغییر دهید. اما آغاز این مسیرِ شیرین، چالش‌های فراوانی را نیز به همراه دارد. چالش‌هایی مانند پیدا کردن معلم خوب و کاربلد و خرید ساز با کیفیت! در این نوشتار می‌خواهیم در رابطه با انتخاب ساز خوب صحبت کنیم و نکاتی که یک ساز خوب را از یک ساز بد تمایز می‌دهد، با هم بررسی کنیم.
سنتور جزوِ سازهای ایرانی است که به دلیل صدایِ جذابش، علاقه‌مندان بسیار دارد و روزانه هنرجویان زیادی برای یادگیری این ساز در آموزشگاه‌های موسیقی ثبت نام می‌کنند. هنرجویان معمولا برای انتخاب ساز یا از آموزشگاه و معلم خود راهنمایی می‌گیرند و یا مستقیما به فروشگاه‌هایِ موسیقی می‌روند. حالتِ دیگری نیز وجود دارد که با جستجو در اینترنت به جستجوی ساز می‌پردازند. در حالت اول با نهایتِ احترام نسبت به تمامی مدرسین و آموزشگاه‌های موسیقی شریف و اخلاق‌مدار، در مواردی ممکن است آن معلم یا آموزشگاه به دلیل سود مالی، سازی را معرفی کند که ابتدایی‌ترین ویژگی‌هایی که یک شیء باید داشته باشد تا آن را «ساز» بنامیم، نیز نداشته باشد! این اتفاق علاوه بر لطمه‌یِ مالی که به هنرجو وارد می‌کند، میتواند کاری کند که هنرجویی که اطلاعی از بد بودن ساز ندارد، با صدای بدی که از سازش می‌شنود، از یادگیری ساز منصرف شود. در حالت دوم و سوم نیز به دلیل دانشِ کم جامعه‌ی ما از موسیقی و ساز ممکن است همین اتفاق رخ دهد و هنرجویانی که به فروشگاه‌های موسیقی و یا سایت‌ها مراجعه می‌کنند ناخواسته سازی بی‌کیفیت تهیه کنند و سرنوشتی مشابه به حالت اول داشته باشند و یادگیری موسیقی را برای همیشه فراموش کنند.
اگر تا کنون با کسی در رابطه با خرید ساز و یادگیری ساز مشورت کرده باشید ممکن است این جمله به گوشتان خورده باشد که: «برای شروع نیاز نیست هزینه زیادی کنید و یک ساز خیلی خوب تهیه کنید، ابتدا یک ساز ارزان تهیه کنید، بعد که در نوازندگی پیشرفت کردید ساز بهتری تهیه کنید». باید بگوییم که این باورِ کاملا غلطی است و متاسفانه افراد بسیاری که این روش را برگزیدند، مدت زمان رفتنشان به کلاس ساز معمولا از ۲ ترم بیشتر نشده است. این افراد معمولا سازهایی تهیه می‌کنند که آن‌قدر بی‌کیفیت و بد صدا هستند که در حین تمرین، هنرجو را از نواختن دلسرد می‌کند و این گمان را می‌کند که این بد صدایی از بَد نواختن خودش است و استعداد کافی برای یادگیری ساز را ندارد. حال ویژگی‌هایی که یک سنتور خوب باید داشته باشد را یک به یک بررسی می‌کنیم تا با در نظر گرفتن آن‌ها بتوانیم ساز مناسبی را برای خود انتخاب کنیم.
«خوب کوک شدن» و «خوب کوک نگه‌داشتن»
از اولین ویژگی‌هایی که یک سنتورِ خوب باید داشته باشد «خوب کوک شدن» و «خوب کوک نگه‌داشتن» است. متاسفانه به این دلیل که بسیاری از سنتورهای موجود در بازار دارای گوشی‌های معمولی بوده و ساختار غلطی دارند، کوک کردن آن‌ها بسیار دشوار است و حتی اگر کوک شوند، کوک آن‌ها دوامی نداشته و سریعا ناکوک می‌شوند و این ناکوکی در گوش هنرجو تاثیرات منفی زیادی خواهد گذاشت.
«صدادهی یک‌دست و خوب»
دومین ویژگی که یک سنتور خوب باید داشته باشد این است که تمامی بخش‌های آن (سیم‌های زرد و سفید و پشت‌خرک) صدادهی درست و یکدستی داشته باشد، یعنی اگر از روی سیم‌های زرد یک سنتور به روی سیم‌های سفید آمدیم این حس را به ما ندهد که ناگهان صدای ساز تغییر کرد. در حقیقت اگر از سیم‌های زرد به سفید و یا از سفید به پشت‌خرک رفتیم باید دنباله‌ی همان صدادهی را بشنویم، نه صدادهی کاملا متفاوت. علاوه بر این تک تکِ نت‌های یک سنتور باید درست صدا بدهد، مخصوصا نت‌هایی که نزدیک به کلاف قرار گرفته‌اند.
«تفکیک و حجم صدای مناسب»
ویژگی ِ بعدی که یک سنتور باید داشته باشد «تفکیک صدا» است. با توجه به این که در جای جایِ قطعاتی که برای سنتور نوشته شده است بافت‌های مضرابی پیچیده و پاساژهای کوتاه و بلند فروانی وجود دارد، تفکیک صدا ویژگی بسیار مهمی است که هر سنتور باید داشته باشد تا در هنگام اجرای قطعه، همهمه‌ی در هم رفتن صداها برای شنونده آزار دهنده نشود. علاوه بر ویژگی‌های نام‌برده یک سنتورِ خوب باید «حجم صدا» مناسبی نیز داشته باشد به طوری که نه صدا آن‌قدر بلند باشد و نه آن‌قدر کم.
«پرش مضراب»
واکنشِ سیم‌های یک سنتور برای برگرداندن مضراب میتواند کمک خوبی برای نوازنده باشد. هرچه این واکنش بیشتر باشد، نوازنده انرژی کم‌تری برای نواختن صرف می‌کند. سازی که پرش مضراب مناسبی دارد با کوچک‌ترین ضربه، صدای بسیار خوبی حاصل می‌کند و می‌توان با آن دامنه‌ی صوتی بالایی (نوانس) را ایجاد کرد. اگر نواختن با یک ساز شمارا خسته می‌کند یکی از دلایل آن میتواند عدم واکنش آن ساز نسبت به مضراب زدن باشد. در میانِ سازندگانِ سنتور خیلی به ندرت دیده شده که به این مطلب واقف بوده باشند و آن را در ساخت سنتور لحاظ کنند.
نکته‌ی بسیار مهمی را که باید بیان کرد این است که قطعا ساز خوب و درجه ۱ به دلیل این که پروسه‌ی ساخت متفاوت و زمان‌بری دارد و مواد اولیه‌‌ای که در آن به کار می‌رود گران‌تر و زیباتر است، قطعا قیمت ارزانی نخواهد داشت. اما این بدین معنا نیست که سازهایی که از سازهای درجه ۱ ارزان‌تر هستند ناکارآمد و بد باشند، تقریبا در تمام دنیا سازسازان و برند‌های مشهور تولید ساز سازها را در چند سطح مختلف قیمتی و کیفیتی می‌سازند به طوری که استاندارادهای لازم از ارزان‌ترین تا گران‌ترین مدل وجود داشته باشد. هرچه قیمت ساز بالاتر می‌رود این استانداردها به سطح مطلوب‌تری می‌رسند و در گران‌ترین مدل‌ها علاوه بر این که استانداردها در بالاترین سطح خود بوده صدادهی و ظاهرِ ساز نیز در بهترین حالت خود است. ضمنا بنا بر نکات گفته شده، این در مورد سازندگانی صدق می‌کند که علاوه بر معتبر بودن، علم و تجربه‌ی کافی را برای ساخت ساز داشته باشند، چون که بسیار سازندگانی وجود دارند که به همان دلایل مالی که پیش‌تر گفته شد به شهرت رسیده‌اند و متاسفانه دانش کافی برای ساخت ساز را ندارند.
«جمع‌بندی»
حال با توجه به نکاتی که بیان شد با یک جمع‌بندی می‌توان به این سوال که: «چه سازی برای شروع یادگیری مناسب‌تر است؟» پاسخ داد. با توجه به ویژگی‌هایی که پیش‌تر بر شمردیم، در ابتدای پاسخ باید بگوییم که هر چه ساز بهتر و با کیفیت‌تری تهیه کنید قطعا بهتر است و می‌توانید از همان آغاز نوازندگی تا دوره‌های پیشرفته‌تر از نواختن با آن لذت ببرید. در این رابطه باید این را بگوییم که متاسفانه این باور غلط نیز وجود دارد که: «برای شروع نوازندگی نباید هزینه‌ی زیادی کرد و ساز خیلی خوب تهیه کرد، ابتدا باید با یک ساز ارزان آغاز کنید و در مراحل بالاتر بروید و سازهای بهتر بگیرید» و متاسفانه باید این را بگوییم که این ساز بد باعث می‌شود اکثر کسانی که به این باور غلط تن می‌دهند پس از چند مدت نیز کلاس موسیقی را رها کنند! حال ممکن است شرایط شما به گونه‌ای باشد که نتوانید ساز درجه۱ تهیه کنید، در این صورت می‌توانید از بین سطوح مختلفی که سازندگان معتبر به شما ارائه می‌دهند بسته به میزان هزینه‌ی مورد نظرتان مدلی را انتخاب کنید و خیالتان از این بابت راحت باشد که این ساز استانداردهای لازم را دارد و در قیمت خود بهترین کیفیت صدادهی و ساخت را داشته و شما را در حین تمرین از نوازندگی دلسرد نمی‌کند.
درج نظر و امتیاز در گوگل